تجهیزات سیستم مدیریت دود
تجهیزات سیستم مدیریت دود
سیستم مدیریت دود یکی از اصلی ترین اجزای سیستم‌های آتش نشانی می‌باشد که مستقیما با حفظ جان افراد در ارتباط است. وظیفه آن‌ها می‌باشد. از سوی دیگر سیستم مدیریت دود باید توانایی تامین هوای جبرانی برای فضا را داشته باشد تا بتواند هوای تازه برای افراد متصرف را تامین نماید. این سیستم از اجزای گوناگونی تشکیل شده است، مهم‌ترین اجزای سیستم مدیریت دود عبارتند از:
- انواع فن و جت فن
- انواع دمپرها
- سیستم کانال کشی
- سنسورهای تشخیص آلاینده
- دریچه
- پانل مرکزی سیستم مدیریت دود
در ادامه به معرفی این تجهیزات پرداخته شده است.
انواع فن و جت فن
فن‌ها (Fan) اصلی ترین تجهیز موجود در سیستم مدیریت دود هستند. به مجموعه‌ای از اجزا که وظیفه انتقال و جابه‌جایی هوا را دارند فن می‌گویند. فن‌ها از اجزا بسیاری از جمله موتور، پروانه (Impeller)، قاب، یاتاقان، پایه و … تشکیل شده‌اند. گاهی اوقات به فن هایی که سیستم تامین قدرت آن‌ها از برق تغذیه می‌کند، الکتروفن نیز می‌گویند. همانطور که بیان شد وظیفه اصلی سیستم مدیریت دود تخلیه آلاینده‌ها و تزریق هوای تازه می‌باشد. فن های اگزاست (Exhaust) وظیفه تخلیه آلاینده‌ها از فضا را دارند و فن های ساپلای (Supply) وظیفه تامین هوای تازه برای مجموعه را دارند.
جت فن ها (Jet Fan) نوع دیگری از فن ها هستند که در سیستم مدیریت دود از آن‌ها استفاده می‌شود. وظیفه جت فن ها انتقال هوای تازه به تمامی نقاط فضا و همچنین انتقال آلاینده‌ها به سمت فن اگزاست می‌باشد. جت فن ها مي‌توانند با استفاده از تهويه تكانه‌اي (Impulse Ventilation) مقدار زيادي از هوا را جابه‌جا نمايند، به اين ترتيب و طراحي صحيح اين سيستم مي‌توانند مانع ايجاد نقطه كور (Dead Spot) در فضا شوند. معمولا جت فن ها قابلیت استفاده به صورت دور متغیر (Variable Speed) را نیز دارا می‌باشند تا بتوان با استفاده از آن‌ها گسترش دود و آلاینده‌ها را کنترل کرد. جت فن ها عمدتا به دو صورت اکسیال (Axial Jet Fan) و سانتریفیوژال (Radial Jet Fan) (که به جت فن کتابی نیز معروف می‌باشد) موجود می‌باشند.
انواع دمپر
یکی دیگر از اجزای مهم سیستم مدیریت دود، دمپرها (Damper) می‌باشند. دمپرها تجهیزاتی هستند که با استفاده از آن‌ها می‌توان توزیع جریان هوا را کنترل کرد و با توجه به شرایط تغییر داد. دمپرها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. در دسته اول دمپرهایی هستند که قابلیت کنترل میزان جریان هوا را ندارند و تنها برای کنترل جهت جریان از آن‌ها استفاده می‌شود. این نوع دمپرها که با عنوان دمپر وزنی یا دمپر یک طرفه (Back Draft Damper) شناخته می‌شوند، مانند شیر یک طرفه عمل می‌کنند و تنها اجازه عبور هوا به یک سمت را می‌دهند و در جهت مخالف اجازه عبور جریان را نمی‌دهند. برخی از این دمپرها با استفاده از وزن تیغه (Blade) دمپر این عمل را انجام می‌دهند، برخی دیگر نیز با استفاده از فنر، مانع برگشت هوا می‌شوند. این نوع دمپرها در مواردی استفاده می‌شوند که اگر هوا در جهت مخالف جریان پیدا کند، مشکلاتی برای سیستم ایجاد می‌شود.
دسته دوم دمپرهایی هستند که وظیفه کنترل میزان جریان هوا را بر عهده دارند. تیغه این نوع از دمپرها قابل تنظیم می‌باشد، به همین علت باعث ایجاد افت فشار (Pressure Drop) در مسیر هوا می‌گردند. با ایجاد افت فشار در مسیر هوا، میزان جریان عبوری کاهش پیدا می‌کند و به این ترتیب این نوع دمپرها قابلیت کنترل دبی (Flow Rate) جریان را دارا می‌باشند. نحوه تنظیم تیغه این دمپرها به دو صورت دستی و اتوماتیک امکانپذیر می‌باشد، در حالت اتوماتیک یک عملگر (Actuator) بر روی دمپر قرار می‌گیرد و با دریافت فرمان از پانل مرکزی، زاویه تیغه ها را تنظیم می‌کند. به این نوع دمپرها، دمپر موتوری (Motorized Damper) می‌گویند. دمپرها بر اساس نوع قرارگیری تیغه نیز به دو دسته پره موازی (Parallel Blades Damper) و پره هشتی (Opposed Blades Damper) تقسیم می‌شوند.
سیستم کانال کشی
برای انتقال هوا از فن ساپلای به فضای مورد نظر و همچنین انتقال هوا به اگزاست فن لازم است از سیستم کانال کشی استفاده شود. کانال مجرای عبور هوا می‌باشد و با استفاده از آن می‌توان هوا را انتقال داد و از طبقات نیز عبور داد. کانال ها در ابعاد و اشکال مختلفی از جمله کانال گرد، مربعی، مستطیلی و .. ساخته می‌شوند. کانال‌های گرد با توجه سطح تماس کمتر نسبت به انوع دیگر کانال‌ها، اصطکاک کمتری ایجاد می‌کنند و به همین دلیل در دبی و سطح مقطع یکسان، افت فشار کمتری ایجاد می‌کنند. کانال‌ها از اجناس گوناگونی از جمله گالوانیزه، آلومینیوم، بتنی و … ساخته می‌شوند و کانال گالوانیزه متداولترین انواع کانال می‌باشد. ضخامت ورق کانال‌ها با توجه به ابعاد آن‌ها تغییر می‌کند و به طور کلی با افزایش ابعاد کانال، ضخامت ورق کانال نیز افزایش پیدا می‌کند.
سنسورهای تشخیص آلاینده
یکی از وظایف سیستم مدیریت دود تخلیه آلاینده‌های موجود در محیط می‌باشد. به همین دلیل لازم است تا غلظت آلاینده‌های محیطی اندازه‌گیری شود و در صورتی از حد مجاز فراتر رفت، دستور شروع به کار سیستم ارسال شود. بررسی غلظت آلاینده توسط سنسورهای (Sensor) سیستم مدیریت دود صورت می‌پذیرد و این سنسورها غلظت آلاینده‌ها را به صورت مداوم اندازه‌گیری می‌کنند. در صورتی که غلظت آلاینده از حد مجاز فراتر برود، سنسور سیگنال اخطار را به پانل مرکزی سیستم مدیریت دود را ارسال می‌کند و پانل سایر فرامین را ارسال می‌کند. یکی از مهم‌ترین آلاینده‌ها در سیستم مدیریت دود، منوکسید کربن (Co) می‌باشد به همین دلیل سنسور منوکسید کربن یکی از متداولترین سنسورها در این سیستم می‌باشند.
